Engelli aracını kullanmak ile ilgili kurallar engelli bireyin sahip olduğu sağlık raporundaki engellilik derecesine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Engelli bireylerin ÖTV muafiyetiyle araç alımı ve bu araçların kimler tarafından kullanılabileceği konusunda belirli düzenlemeler bulunmaktadır. 23.12.2022 tarihinde Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan genelge, bu konuda çeşitli düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenlemeler engelli bireylerin ihtiyaçlarına yönelik hassasiyetle hazırlanmıştır.
%90’ın Altında Engellilik Oranına Sahip Bireylerin Araçları
Engellilik oranı %90’ın altında olan bireylerin ÖTV muafiyetiyle aldığı araçlar, sadece engelli bireyin kendisi tarafından kullanılabilir. Bu araçları kullanma hakkı engelli bireyin eşi, çocukları, anne veya babasına tanınmamıştır. Engelli aracını kullanabilecekler arasında engelli birey dışında kimse yer almamaktadır. Bu konuda herhangi bir istisna bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu tür bir araca sahip engelli birey, aracı kendisi kullanmak zorundadır.
ÇÖZGER Raporuyla Alınan Araçlar
Çocuklar için Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER) ile alınan araçlarda farklı bir düzenleme bulunmaktadır. Bu araçları; engelli bireyin kendisiyle aynı ilde ikamet eden birinci dereceye kadar hısımları, sıhri hısımları ve kardeşleri kullanabilir. Ayrıca engelli bireyin ailesine bağlı olarak çalışan ve iş akdiyle görevli olan sürücüler de bu araçları kullanma hakkına sahiptir. Burada dikkat edilmesi gereken bir husus aynı ilde ikamet zorunluluğudur. Bu durum, engelli bireyin ve aracı kullanacak kişinin adres bilgilerinin başvuru sırasında Vergi Dairesi Müdürlüğü’ne sunulması gerekliliği ile de belirlenmiştir.
Akrabalık Dereceleri ve Sıhri Hısımlık
Engelli bireyin aracını kullanma hakkına sahip olan kişiler arasında akrabalık dereceleri önem taşımaktadır. Örneğin kardeş birinci derece değil, ikinci dereceden akraba sayılmaktadır. Bunun yanı sıra, sıhri hısımlık da düzenlemelerde yer almaktadır. Sıhri hısımlık, kan bağıyla değil yasal yollarla oluşan hısımlıktır. Türk Medeni Kanunu’na göre, eşlerden birinin kan bağıyla olan hısımları, diğer eşin sıhri hısmı olarak kabul edilir. Örneğin eşinizin kardeşi sizin sıhri hısmınız sayılır.
%90 ve Üzeri Engellilik Oranına Sahip Bireylerin Araçları
Engellilik oranı %90 ve üzerinde olan bireylerin ÖTV muafiyetiyle aldığı araçlar için kullanım hakları daha geniştir. Bu araçları; engelli bireyin birinci dereceye kadar hısımları, sıhri hısımları, kardeşleri ya da engelli bireyin iş akdiyle çalıştırdığı sürücüler kullanabilir. Engelli aracını kimler sürer sorusunun yanıtı bu kapsamda geniştir. Örneğin, engelli bireyin annesi, babası, çocukları veya kardeşleri bu aracı kullanabilir. Ayrıca engelli bireyin vasisi, velisi veya kanuni temsilcisi de bu araçları kullanma yetkisine sahiptir.
Torunların Araç Kullanma Durumu
Engelli bireyin torunlarının ÖTV muafiyetiyle alınan aracı kullanma hakkı bulunmamaktadır. Torunlar, birinci derece akraba sayılmadıkları için bu hakka sahip değildir. Araç kullanımına ilişkin düzenlemeler yalnızca belirlenen akrabalık derecelerini kapsamaktadır.
Engelli Bireyin Araçta Olmadığı Durumlar
Engelli bireyin araçta olmadığı durumlarda aracı kullanma hakkı olan kişiler bu aracı rahatlıkla kullanabilir. Ancak bunun için başvuru sırasında Vergi Dairesi Müdürlüğüne gerekli taahhütnamenin verilmiş olması gerekmektedir. Söz konusu taahhütnamede, aracı kullanabilecek kişilerin isimlerinin yer alması zorunludur. Bu nedenle engelli bireyin bulunmadığı bir durumda aracı kullanmanızda yasal bir engel yoktur.
Aynı İlde İkamet Zorunluluğu
Engelli bireye ait bir aracı kullanmak için engelli bireyle aynı ilde ikamet etme şartı bulunmaktadır. Bu zorunluluk araç alımı sırasında verilen dilekçe ve taahhütname ile kayıt altına alınmaktadır. İkamet adresleri Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından kontrol edilmekte ve bu şartın sağlanması zorunlu hale gelmektedir.
Şehir Dışında Engelli Aracını Kullanmak
Taahhütnamede ismi bulunan kişiler engelli bireye ait aracı şehir dışında da kullanabilir. Bu konuda herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Engelli aracını kullanabilecekler, şehir dışında da bu haklarını yasal çerçevede kullanabilirler. Ancak araç kullanma hakkına sahip olmayan kişilerin bu aracı kullanması yasaktır.
Bu düzenlemeler hem engelli bireylerin yaşamlarını kolaylaştırmayı hem de araçların kullanımını yasal bir çerçeveye oturtmayı hedeflemektedir. Özellikle engelli bireyin ihtiyaçlarına göre şekillenen bu kurallar, araçların kullanımında herhangi bir karmaşaya mahal vermemek adına belirlenmiştir.
Engelli Araç Alımı İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Engelli bireylerin araç alırken indirimlerden yararlanabilmesi için belirli evrakları hazırlamaları gerekmektedir. Bu belgeler işlemin sorunsuz bir şekilde ilerlemesi için oldukça önemlidir. Engelli indirim oranlarından faydalanarak sıfır kilometre araç almak isteyen kişiler aşağıdaki belgeleri temin etmelidir:
- Engelli kişiye ait nüfus cüzdanı
- 18 yaşından küçük engelli birey için vasi kararını içeren belge
- Özel başvuru formu
- İmzalı ve onaylı muayene belgesi
- Engelli sürücü belgesi
- Engel durumu ve oranını belirten sağlık raporu
Engelli bireylerin araç alımında sağlık raporları büyük bir öneme sahiptir. Bu raporun engel durumunu ve oranını açıkça belirtmesi gerekmektedir. Belgelerin eksiksiz ve doğru bir şekilde tamamlanması işlemlerin hızlı bir şekilde tamamlanmasına yardımcı olur.
